Vanochtend tijdens mijn rondje hardlopen zag en voelde ik het ineens heel duidelijk. Ik zit weer in mijn overlevingsstrategie. Hoe die eruit ziet? Mijn gevoel afsluiten en me focussen op de ander. Wat heeft de ander nodig en hoe kan ik zo goed mogelijk de ander door deze tijd loodsen. Want deze tijden van corona vragen iets anders van mij, mijn gezin en mijn familie. Zo zie ik faalangst bij mijn dochter opleven, nu de schoolstructuur zo anders is. Ik heb zorgen om de gezondheid van mijn moeder die nu zo eenzaam is. Ik vind het verdrietig dat het afscheid van de middelbare schoolperiode van mijn oudste zoon die geslaagd is zonder alle rituelen van eindfeesten en diploma uitreiking is. En zo speelt er veel. Genoeg aanleiding om terug te vallen op mijn oude vertrouwde patronen.
Een overlevingsstrategie is heel nuttig in tijden van “overleven”. In tijden van stress val je makkelijk terug in oude patronen die gedurende lange periode in jouw (jonge) leven heel nuttig zijn geweest. Ze hebben jou geholpen om te komen tot waar je nu bent. Het is alleen de vraag of die je nu helpen in deze periode die langer duurt dan een enkel stressvol moment. Voorlopig zullen we immers nog niet terug kunnen naar ons vertrouwde leventje. Voor zover dit nog hetzelfde zal zijn.
Wat zijn jouw drivers?
Iedereen heeft overlevingsstrategieën aangeleerd in zijn leven. In de Transactionele Analyse (TA) noemen we die “drivers”. Je kunt meerdere drivers hebben, vaak zijn er een of twee dominant. In geval van stresssituaties laten deze drivers zich volop zien. Dit is jouw persoonlijke strategie om in moeilijke situaties weer controle te krijgen. Je raakt daarmee echter steeds verder verwijderd van je eigen behoeften en verlangens. Ze kosten je veel energie, en je merkt dat je soms dingen doet die je eigenlijk liever niet wilt.
Er worden vijf drivers onderkend in de TA:
- “Wees perfect”: Je lat ligt hoog. Het eindresultaat is wat voor jou telt. Je mag niet falen.
- “Wees sterk”: Je hebt een sterk plichtsbesef en enorme wilskracht en gaat altijd maar (alleen) door.
- “Doe de ander een plezier”: Je cijfert jezelf makkelijk weg en houdt meer rekening met de anderen dan met jezelf.
- “Schiet op”: Je doet het liefst zo veel mogelijk in zo weinig mogelijk tijd en bent altijd onderweg naar het volgende.
- “Doe je best”: Je doet altijd je best en zal proberen het goed te doen.
Door jouw eigen drivers te leren kennen, kun je ze ook herkennen. En weet je dat je vanuit jouw overlevingsstrategie probeert controle te houden. Als je je daar bewust van bent, kun je ook een andere keuze maken. En onderzoeken wat je werkelijke behoefte is.
Vragenlijst drivers
Aan de hand van onderstaande vragenlijst kun je eenvoudig onderzoeken wat jouw belangrijkste drivers zijn. Geef jezelf 0 punten als je het “soms” doet, 1 punt bij “regelmatig” en 2 punten bij “vaak”.
Wees sterk
1. Ik doe dingen liever zelf.
2. Ik heb moeite met delegeren.
3. Ik kan logisch denken.
4. Ik onderdruk mijn gevoelens.
5. Ik heb moeite met hulp vragen.
Tel nu de 5 getallen op: Score: ……….
Schiet op
6. Ik heb het druk.
7. De tijd zit tegen.
8. Ik werk door in mijn vrije tijd.
9. Ik erger me aan mensen met een slakkengang.
9. Ik rijd op de linker rijstrook.
Tel nu de 5 getallen op: Score: ……….
Wees perfect
10. Ik erger me aan onvolkomenheden.
11. Als ik iets doe, doe ik het goed.
12. Ik ben pas tevreden als het perfect is.
13. Ik vind dat kleine fouten ook verbeterd moeten worden.
14. Ik ga door tot het helemaal af is.
Tel nu de 5 getallen op: Score: ………
Doe je best
15. Ik begin aan veel dingen maar maak ze niet af.
16. Ik probeer mijn best te doen
17. Ik doe veel dingen tegelijkertijd
18. Ik lees boeken of rapporten half uit.
19. Ik ben een echte starter, geen finisher.
Tel nu de 5 getallen op: Score: ……..
Doe anderen een plezier
20. Ik vind het prettig om voor anderen te zorgen.
21. Ik heb moeite om nee te zeggen.
22. Ik vind dat mijn behoeften minder belangrijk zijn dan die van anderen
23. Ik voel me prettig als anderen het naar hun zin hebben.
24. Ik voel aan wat anderen nodig hebben.
Tel nu de 5 getallen op: Score: ……..
Zet de 5 scores in rangorde van hoog naar laag. Onder stresserende omstandigheden kunnen deze drivers je gedrag bepalen. Welke zijn jouw dominante drivers?
Belemmerende overtuigingen
De drivers vertalen zich in belemmerende overtuigingen. “ Je bent ok als je ….perfect bent, de ander een plezier doet, etc. “ Je maakt je gedrag hiermee afhankelijk van jouw gedachten met een ongewenst resultaat. Je drijft steeds verder van je gevoel en je daadwerkelijke verlangens af. De uitdaging is om er een nieuwe overtuiging voor in de plaats te stellen.
Wees perfect – “ Je bent goed zoals je bent”
Doe de ander een plezier – “ Doe jezelf een plezier”
Wees sterk – “Wees open en uit je behoeften” en “ Je mag kwetsbaar zijn”
Doe je best – “Doe het maar”
Schiet op – “ Doe het in je eigen tempo” en “ Je mag vertragen”.
Dus als je merkt dat je bijvoorbeeld weer hard aan het werk bent om het iedereen in jouw gezin naar de zin te maken en je daardoor jezelf uit het oog verliest, dan kun je tegen jezelf zeggen “ ik ben ok als ik mezelf een plezier doe”. Iedere keer als je bewust uit je patroon stapt en er nieuw gedrag dat niet bepaald wordt door een driver, tegenover stelt vervang je jouw oude overlevingsstrategie door effectiever gedrag. Je kunt jouw nieuwe overtuiging ook voor jezelf een paar keer per dag herhalen, bijvoorbeeld bij het slapen gaan en het opstaan.
Juist nu, in deze tijden van corona helpt bewustwording van jouw overlevingsstrategie en jouw drivers je door deze tijd heen te loodsen met persoonlijke groei. Wil je met jouw overlevingsstrategie of belemmerende overtuigingen aan de slag? Neem dan gerust contact op voor (online) coaching.